Waalre: de beiaard van de Oude Sint-Willibrordustoren
De beiaard wordt twee keer per maand bespeeld door Tommy van Doorn. Door het jaar heen zijn er bespelingen op donderdagmiddag van 13.15 tot 14.00 uur. In de zomermaanden juli en augustus en rondom bijzondere feestdagen zijn er bespelingen op zondag van 15.15 tot 16.00 uur. Het volledige speelschema is hier te bekijken.
Geschiedenis
De geschiedenis van de Oude Sint-Willibrorduskerk in Waalre gaat terug tot de twaalfde eeuw. Uit deze periode dateert het tufstenen schip in romaanse stijl. In 1425 werd de kerk al wat vergroot; in 1469 volgde de uitbouw met een gotische travee. Ook werd toen de bakstenen Kempische toren gebouwd. In 1703 werd de spits van de toren vernieuwd.
In 1929 werd de Grote Sint-Willibrorduskerk aan de Markt in Waalre geopend. De parochie was in de voorgaande decennia sterk gegroeid en de Oude Willibrorduskerk was te klein geworden. Het gebouw raakte sterk in verval; er werd zelfs gesproken over sloop. In 1940 werd echter de opdracht voor restauratie van de kerk gegeven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, van voorjaar 1941 tot 1943, werd het gebouw onder leiding van architect H.W. Valk ingerijpend gerestaureerd. Het in de negentiende eeuw toegevoegde transept en koor werden afgebroken, waarmee het gebouw de huidige aanblik kreeg.
In 1943 werden de drie nog aanwezige historische luidklokken door de Duitse bezetter geroofd. Het ging om een klok van Georgius du Mery uit 1739 met toon e1, een klok van Alexius Jullien uit 1698 met toon fis1 en een kleine klok van Henricus Petit uit 1815 met toon e2.
De gerestaureerde kerk kreeg direct na de Tweede Wereldoorlog een nieuwe bestemming als herdenkingskapel. Op initiatief van Brabantia Nostra werd het romaanse schip als Sint-Willibrorduskapel ingericht en werden de gotische travee en de toren een Gedachtenismonument voor de Brabantse Gesneuvelden uit de Tweede Wereldoorlog. De namen van Brabantse verzetsstrijders en militairen die in de oorlog gesneuveld waren, zijn op rouwborden van hardhout gegraveerd. De eerste herdenkingsdienst werd gehouden op 28 oktober 1945. Later zijn de namen toegevoegd van Brabantse gesneuvelden uit de strijd om Nederlands Oost-Indië, Nederlands-Nieuw-Guinea, de VN-Vredesmacht in Joegoslavië en de oorlog in Afghanistan. In de kerk bevindt zich een naamloos graf van een soldaat uit Eindhoven die in mei 1940 sneuvelde bij Rotterdam.
In de toren hangt een beiaard van Petit & Fritsen uit 1950. Het initiatief voor dit instrument werd genomen door de Stichting Herdenking Brabants Gesneuvelden in 1949; zij zagen een dankbare rol voor een beiaard bij de jaarlijkse dodenherdenking. Pastoor G.P.J. Bannenberg (1898-1967), eerder kapelaan te Waalre, werd de grote promotor van dit initiatief en hij voerde de correspondentie met klokkengieter Petit & Fritsen uit Aarle-Rixtel. Gelden werden ingezameld bij Brabantse industriëlen, ondernemers, instellingen en particulieren. In september 1950 werd het carillon, een drie-octaafs instrument met 35 klokken, in gebruik genomen. Het is één van de eerste naoorlogse beiaarden in Nederland.
In 2007 werd het instrument door Petit & Fritsen met twee kleine klokken uitgebreid, waardoor het nu in totaal 37 klokken telt. Het totale klokgewicht bedraagt ongeveer 3700 kilogram. De zwaarste klok weegt 700 kilogram. De klavieromvang is c (klinkend g) - d - e - chromatisch - d3. De pedaalomvang is c - d - e - chromatisch - e1. Het klavier heeft een andere ligging van het pedaal ten opzichte van het manuaal dan tot op dat moment gebruikelijk was voor drie-octaafsbeiaarden; de laagste pedaaltoets c ligt onder manuaaltoets g zoals bij een vier-octaafsbeiaard. Inmiddels is dit klaviertype in de beiaardwereld bekend geworden als de Waalrese variant.
In de toren bevinden zich nog een historisch uurwerk, een kleine speeltrommel en een voormalig bandspeelwerk. De beiaard van Waalre maakt onderdeel uit van The Network of War Memorial and Peace Carillons - een internationaal netwerk van beiaarden die gebouwd zijn als onderdeel van oorlogs- en vredesmonumenten. Het is een fraai en betekenisvol instrument dat prachtig tot klinken komt in de rustige omgeving rond de Oude Willibrordustoren.
