Valkenswaard: de beiaard van de Sint-Nicolaastoren
Tommy van Doorn bespeelt dit instrument wekelijks tijdens de weekmarkt op donderdagmiddag van 15 tot 16 uur. Er zijn incidenteel extra bespelingen.
Geschiedenis
De Sint-Nicolaaskerk van Valkenswaard is centraal gelegen aan de Markt en neemt er een voorname plaats in. Het huidige kerkgebouw werd door architect Jan Stuyt ontworpen en kwam gereed in 1927. Het is een treffend voorbeeld van de kerkbouw in het interbellum. Een deel van de beeldbepalende, ongeveer vijftig meter hoge toren dateert nog van het vorige neogotische kerkgebouw uit 1860 (ontworpen door Carl Weber) en werd ommanteld opgenomen in het nieuwe ontwerp. Karakteristiek is de torenspits met vier flankerende torentjes en de traptoren die toegang geeft tot de klokkenzolder.
In de toren bevindt zich een beiaard van klokkengieter Eijsbouts uit Asten. Aanvankelijk werd dit instrument in 1959 gebouwd als een 3,5-octaafsbeiaard met 45 klokken; het instrument transponeerde indertijd een grote sext omhoog. Het initiatief voor deze beiaard kwam van het echtpaar Frans van Best en Etty van Best-Wiegersma. De familie Van Best is ruim een eeuw lang van groot industrieel en maatschappelijk belang geweest voor Valkenswaard; in de negentiende eeuw waren zij er de grondleggers van de sigarenindustrie. Frans van Best besloot ter gelegenheid van zijn 40-jarig huwelijksfeest een beiaard te schenken aan de gemeenschap als blijvende blijk van vreugde en dankbaarheid. De prominent in het centrum gelegen Sint-Nicolaastoren was bij uitstek de locatie hiervoor. Men maakte van de gelegenheid gebruik om ook enkele nieuwe luidklokken te gieten die in de beiaard ingepast konden worden. Op 1 november 1959 werd het instrument ingespeeld. Frans van Best overleed op 30 juli van dat jaar en heeft het instrument nooit kunnen horen; een opschrift op één van de klokken vermeldt niet alleen het 40-jarig huwelijk van het echtpaar, maar bevat ook een rouwdicht op Van Best.
In 2011/2012 werd de Sint-Nicolaastoren gerestaureerd. De beiaard werd door de firma Eijsbouts met zes klokken uitgebreid waardoor het instrument nu in totaal 51 klokken telt. De klavieromvang is Bes (klinkend d) - c - d - chromatisch - d4. Het instrument transponeert een grote terts omhoog. Vier klokken van de beiaard doen tevens dienst als luidklok.
De ruime omvang van de beiaard maakt het mogelijk om een breed repertoire ten gehore te brengen. Door de prachtige, vrije ligging aan de Markt en de akoestiek van de gesloten toren komt het instrument goed tot zijn recht.
